Phân biệt rối loạn cảm xúc lưỡng cực với các bệnh lý tâm thần khác | Safe and Sound
Rối loạn cảm xúc lưỡng cực là một trong những bệnh lý tâm thần phức tạp, thường bị nhầm lẫn với các rối loạn khác như trầm cảm hay rối loạn nhân cách. Theo chuyên gia tâm lý, việc nhận biết chính xác các triệu chứng giúp đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu cách phân biệt rối loạn cảm xúc lưỡng cực với các bệnh lý tâm thần khác, đồng thời khám phá các phương pháp chẩn đoán và điều trị theo các nghiên cứu của bác sĩ tâm thần và chuyên gia tâm lý.
Thạc sĩ. Bác sĩ Nguyễn Hoàng Nguyên | Chuyên gia tâm lý - Ứng dụng chăm sóc sức khỏe tinh thần Safe and Sound
Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)
1. Rối loạn cảm xúc lưỡng cực là gì?
Rối loạn cảm xúc lưỡng cực theo các bác sĩ tâm thần là một bệnh lý đặc trưng bởi sự thay đổi giữa hai rối loạn cảm xúc chính:
- Hưng cảm: Người bệnh cảm thấy phấn khích quá mức, tràn đầy năng lượng, và có những hành vi bốc đồng.
- Trầm cảm: Người bệnh rơi vào trạng thái buồn bã, mệt mỏi, mất hứng thú với cuộc sống.
Ảnh 1: Người bệnh bị rối loạn cảm xúc lưỡng cực có hai pha hưng cảm và trầm cảm
Các chuyên gia tâm lý cho rằng người mắc rối loạn cảm xúc lưỡng cực khi đang ở giai đoạn hưng cảm sẽ có các bất đồng với người xung quanh hoặc các hành vi rủi ro cao như tiêu tiền qua mức, lái xe tốc độ hoặc tình dục không an toàn. Giai đoạn trầm cảm lại là mối lo ngại của các bác sĩ tâm thần. Ở giai đoạn này, bệnh nhân rối loạn cảm xúc lưỡng cực sẽ mất động lực, mất hứng thú với mọi thứ và nguy cơ làm hại bản thân hoặc tự tử.
Theo chuyên gia tâm lý, chu kỳ giữa hai trạng thái này có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần, tùy thuộc vào từng cá nhân. Các triệu chứng của rối loạn cảm xúc lưỡng cực thường khó nhận biết, dẫn đến việc chẩn đoán nhầm lẫn với các bệnh lý tâm thần khác như trầm cảm hoặc rối loạn lo âu.
2. Phân biệt rối loạn cảm xúc lưỡng cực với các bệnh lý tâm thần khác
2.1. Rối loạn cảm xúc lưỡng cực và trầm cảm
Nhiều người nhầm lẫn rối loạn cảm xúc lưỡng cực với trầm cảm, bởi cả hai đều có giai đoạn cảm xúc buồn bã và mất năng lượng. Tuy nhiên theo chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần, điểm khác biệt lớn nhất là rối loạn cảm xúc lưỡng cực có thêm giai đoạn hưng cảm, trong khi trầm cảm chỉ xoay quanh trạng thái tiêu cực.
Đặc điểm chính của trầm cảm theo chuyên gia tâm lý:
- Cảm giác buồn bã kéo dài liên tục.
- Mất hứng thú với mọi hoạt động.
- Rối loạn giấc ngủ và ăn uống.
- Suy giảm năng lượng và tự ti.
Đặc điểm chính của rối loạn cảm xúc lưỡng cực:
- Có giai đoạn hưng cảm: Người bệnh cảm thấy lạc quan quá mức, nói nhiều, suy nghĩ nhanh, và thường đưa ra các quyết định bốc đồng.
- Xen kẽ giữa hưng cảm và trầm cảm, với các chu kỳ rõ ràng.
Chuyên gia tâm lý cho rằng, việc quan sát kỹ lưỡng các giai đoạn cảm xúc là yếu tố quan trọng để phân biệt hai bệnh lý này.
2.2. Rối loạn cảm xúc lưỡng cực và rối loạn nhân cách ranh giới
Rối loạn nhân cách ranh giới cũng có những biểu hiện cảm xúc không ổn định, khiến nhiều người nhầm lẫn với rối loạn cảm xúc lưỡng cực. Tuy nhiên, hai bệnh lý này có những điểm khác biệt quan trọng.
Rối loạn nhân cách ranh giới:
- Cảm xúc thay đổi nhanh chóng, thường chỉ kéo dài vài giờ.
- Sợ bị bỏ rơi và thường có hành vi tự làm đau mình.
- Khó duy trì mối quan hệ lâu dài và ổn định.
Rối loạn cảm xúc lưỡng cực:
- Sự thay đổi cảm xúc diễn ra trong khoảng thời gian dài hơn (vài ngày hoặc vài tuần).
- Không có các hành vi tự làm đau phổ biến như ở rối loạn nhân cách ranh giới.
Ảnh 2: Rối loạn cảm xúc ranh giới thay đổi cảm xúc nhanh hơn so với những người rối loạn cảm xúc lưỡng cực
Đối với chuyên gia tâm lý, việc phân biệt hai rối loạn này đòi hỏi sự quan sát kỹ và sử dụng các công cụ tâm lý chuyên sâu.
2.3. Rối loạn cảm xúc lưỡng cực và rối loạn lo âu
Mặc dù rối loạn lo âu không gây ra sự thay đổi cảm xúc cực đoan như rối loạn cảm xúc lưỡng cực, nhưng theo các bác sĩ tâm thần, triệu chứng như mất ngủ, căng thẳng và khó tập trung có thể khiến hai rối loạn này dễ bị nhầm lẫn.
Điểm khác biệt:
- Rối loạn cảm xúc lưỡng cực có sự luân chuyển giữa hưng cảm và trầm cảm.
- Rối loạn lo âu chủ yếu gây ra cảm giác lo lắng kéo dài, không kèm theo trạng thái hưng cảm.
Các nghiên cứu của chuyên gia tâm lý cho thấy, bệnh nhân mắc rối loạn cảm xúc lưỡng cực thường có xu hướng phóng đại cảm xúc tích cực hoặc tiêu cực, trong khi người mắc rối loạn lo âu chỉ tập trung vào các tình huống gây lo lắng.
3. Có những cách nào để chẩn đoán và điều trị rối loạn cảm xúc lưỡng cực?
3.1. Chẩn đoán rối loạn cảm xúc lưỡng cực
Chẩn đoán rối loạn cảm xúc lưỡng cực cần sự kết hợp của nhiều phương pháp và công cụ chuyên sâu:
- Đánh giá lâm sàng: Thực hiện bởi chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần, tập trung vào việc phỏng vấn người bệnh để hiểu rõ triệu chứng, thời gian diễn ra và các yếu tố kích thích.
- Thang đo tâm lý: Các bài kiểm tra chuẩn hóa như Mood Disorder Questionnaire (MDQ) hoặc Young Mania Rating Scale (YMRS) được sử dụng để đo lường mức độ hưng cảm và trầm cảm.
- Theo dõi triệu chứng: Quan sát chu kỳ cảm xúc trong một khoảng thời gian dài, ghi nhận biểu hiện của hưng cảm và trầm cảm.
Chuyên gia tâm lý cho rằng, việc theo dõi lâu dài là cần thiết để chẩn đoán chính xác.
3.2. Điều trị rối loạn cảm xúc lưỡng cực
Điều trị rối loạn cảm xúc lưỡng cực thường bao gồm sự kết hợp giữa chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần. Việc kết hợp liệu pháp tâm lý với sử dụng thuốc và hỗ trợ từ gia đình sẽ giúp bệnh nhân nhanh chóng trở lại cuộc sống. Một số phương pháp phổ biến:
Sử dụng thuốc:
- Thuốc ổn định cảm xúc (Mood Stabilizers): Như lithium, giúp kiểm soát trạng thái hưng cảm.
- Thuốc chống trầm cảm: Được sử dụng để giảm triệu chứng trầm cảm, nhưng cần được kê đơn cẩn thận để tránh kích thích hưng cảm.
- Thuốc an thần nhẹ: Giúp kiểm soát lo âu và cải thiện giấc ngủ.
Liệu pháp tâm lý:
- Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): Hỗ trợ người bệnh nhận diện và thay đổi các suy nghĩ tiêu cực.
- Liệu pháp gia đình: Giáo dục gia đình để họ hiểu và đồng hành cùng người bệnh trong quá trình điều trị.
Thay đổi lối sống: Tạo thói quen sinh hoạt lành mạnh, bao gồm việc ngủ đủ giấc, tập thể dục thường xuyên, và tránh căng thẳng.
Theo dõi định kỳ: Điều trị rối loạn cảm xúc lưỡng cực cần sự theo dõi lâu dài để đảm bảo người bệnh duy trì trạng thái ổn định và phát hiện sớm các triệu chứng tái phát.
Ảnh 3: Chuyên gia tâm lý hỗ trợ bệnh nhân rối loạn cảm xúc lưỡng cực bằng liệu pháp nhận thức hành vi
Với sự phối hợp giữa Bác sĩ Tâm thần - Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”.
.png)
Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất!
CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia
- Tại Fanpage Phòng khám SnS - Viện IMT
- Hoặc tải và đặt lịch tham vấn trên ứng dụng Safe and Sound để quản lý và theo dõi lịch mọi lúc, mọi nơi
Safe and Sound - thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)
Xem thêm:
Trầm cảm là gì? Biểu hiện trầm cảm? Trầm cảm có chữa được không?
Sự khác biệt giữa trầm cảm và nỗi buồn thông thường / Có phải buồn là biểu hiện của trầm cảm?
